Loslaten

Het is maar goed dat u deze regels nu pas leest en niet op het moment dat ik die heb opgeschreven. Ik wil het hebben over de herfst, maar het is helemaal geen herfst, het is ongekend warm. "De warmste zoveelste oktober ooit" vertellen ze op tv, bijna dagelijks, vaak met enthousiasme in de stem. Ik snap wel dat dit weer voor het besef van de meeste mensen in de categorie "mooi weer" valt, maar er klopt iets niet.

Er is iets goed mis met het klimaat. Hoeveel warmterecords zijn er niet gesneuveld in dit jaar? Er was dit jaar helemaal geen lente, de zomer begon meteen na de winter. Zou de herfst nu ook nog opgeslokt worden door de zomer die maar geen einde weet te vinden?
Het zou jammer zijn. Want de herfst vertelt ons een belangrijk verhaal. Zoals ook de andere seizoenen overigens. De herfst vertelt ons het verhaal dat de groei tot stilstand komt. Er komen veel mooie verschillende kleuren aan de bomen, maar daardoor wordt ook zichtbaar: er is een einde aan het groen. Het groen, de kleur van de groei, wordt minder. De levenskracht, de groeikracht, gaat er uit.

Ik hoop dus dat tegen de tijd dat u dit leest, de herfst een beetje tot zijn recht is gekomen. Dan is het goed om er bij stil te staan: groeikracht is beperkt. Niet alleen in de planten en bomen die we nu zien, ook in ons eigen leven. De dingen gaan niet eindeloos door.
We worden daar in verschillende mate mee geconfronteerd, meestal afhankelijk van leeftijd. In de kerkdiensten op zondag zijn er vooral ouderen. Het valt me regelmatig op: er is veel herfst. Ontberingen en beperkingen beginnen een rol te spelen. Vaardigheden, krachten, mogelijkheden die minder worden en ook niet meer terugkeren. Je altijd vanzelfsprekende gezondheid blijkt niet onaantastbaar te zijn. Het tempo waarmee je reageert op veranderingen wordt trager. Je beschikbare energie wordt zachtjesaan minder. Ik zie de laatste tijd een groot aantal mensen minder mobiel worden. De fiets, dat gaat niet meer. Even later gaat het met de auto ook niet meer. Rollator. Scootmobiel. Steeds maar stapjes achteruit. Het is niet makkelijk om je daarbij neer te leggen. Of moet ik het anders zeggen? Te accepteren? Tevreden te zijn. Genoegen mee te nemen.

Loslaten is voor mensen iets wonderlijks. Johanna Domek, een benedictines uit Keulen, zegt het zo: "Veel moet ik in het leven loslaten, steeds opnieuw. Bijna nooit wordt gevraagd of ik het wil, maar bijna altijd of ik er mee instem". Een stuk levenskunst lijkt me dat. Er mee instemmen.
Ooit zal ook onze levenskracht, onze levensmoed, ons uitzicht, misschien onze vechtlust tot een einde komen. Het is goed om er - in de herfst - bij stil te staan: de dingen gaan niet eindeloos door. Wij gedenken in deze maand de gestorvenen. Die vaak veel los hebben moeten laten. Die wij los hebben moeten laten, of dat nog steeds aan het doen zijn. En hoe het is met die instemming. En dan de vraag of het ons lukt om, terwijl wij loslaten, van de Eeuwige te zeggen dat hij een mens niet loslaat.

Jan-Hendrik Kip